تکامل اندروید از نسخه آلفا تا اندروید مارشمالو

اگر قرار بود به ده سال پیش بر می‌گشتیم، شاید تصور اینکه اندروید به جایگاه کنونی خود برسد و چنین استقبالی از خرید گوشی اندرویدی بشود برای خود کمپانی گوگل نیز سخت می‌بود. “اندروید” واژه‌ای است که هر روز بر حجم استفاده از آن چه در دنیای مجازی و چه در دنیای واقعی افزوده می‌شود. این سیستم عامل محبوب گوگل سلطه غیر قابل وصفی بر دنیای گجت‌ها داشته و اکثریت کاربران تکنولوژی‌های امروزی با آن سر و کار دارند. این سلطه و نفوذ در کشور ما نیز نا متعارف نیست و به خوبی می‌توان نفوذ این سیستم عامل در زندگی شخصی بیشتر کاربران تکنولوژی را مشاهده کرد. در ادامه مطلب نگاهی به تاریخچه، فلسفه، روند تکاملی و آمار و ارقام استفاده از این سیستم عامل خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.

تاریخچه اندروید

اندروید در اصل واژه یونانی به معنی “شبه آدم” یا “ربات” می‌باشد. بیش از ده سال از مالکیت گوگل بر روی اندروید می‌گذرد و جالب اینجاست که بدانید اندروید خود کمپانی کوچک نرم افزاری واقع در ایالت کالیفرنیا بود. این کمپانی توسط اندی رابین و سه همکار خود تاسیس شده بود که فعالیت اصلی آنها تولید اپلیکیشن‌های کاربردی برای پلت‌فرم‌های گوشی موبایل بود. در تاریخ 5 آگوست 2005 این کمپانی توسط گوگل خریداری شد و بدین شکل اندی رابین تا سال 2013 به عنوان مسئول پروژه اندروید گوگل شروع به کار کرد. گوگل که به خوبی می‌دانست این پروژه بدون همکاری و علاقه کمپانی‌های سازنده گوشی موبایل به موفقیت چندانی نمی‌رسد، بعد از بیش از دو سال تحقیق و توسعه این سیستم عامل، بالاخره در نشست خبری 5 نوامبر 2007 خبر از تاسیس “اتحادیه گوشی باز” (Open Handset Alliance) داد.

34 کمپانی فعال در زمینه‌های تولید گوشی، نرم افزار، اپراتورها و غیره از اعضای اولیه اتحادیه OHA محسوب می‌شوند که در بین آنها اسم‌های نام و آشنایی همچون سامسونگ، اچ‌تی‌سی، ال‌جی، موتورولا، اینتل، انویدیا، کوالکام و … دیده می‌شود. اریک اشمیت مدیر ارشد اجرایی گوگل در طی این سخن‌رانی دیدگاه بلند پروازانه گوگل نسبت به اندروید را به خوبی توصیف کرد. اولین گوشی اندرویدی عرضه شده در دنیا به فاصله یک سال از تشکیل این اتحادیه بوسیله کمپانی اچ‌تی‌سی با همکاری “تی-موبایل” با نام “اچ‌تی‌سی دریم” عرضه شد. گوشی که شروعی بر روند عرضه هزاران گوشی اندرویدی امروزی است.

فلسفه اندروید

اگر سری به سایت اندروید بزنید، با شعار معروف “be together. not the same” روبرو خواهید شد. به سادگی می‌توان فلسفه اندروید را از این متن استنتاج کرد. اندروید که خود بر پایه سیستم عامل متن باز لینوکس می‌باشد، خود در دسته سیستم عامل‌های متن باز است. به طور دقیق، به غیر از چند بخش، مابقی بخش‌های اندروید متن باز می‌باشد. نکته جالب اینکه حتی لوگوی اندروید که توسط “آیرینا بلاک” طراحی شده است، Open Source بوده و هرکس بدون نگارنی از قانون کپی رایت، می‌تواند به دلخواه خود آن را تغییر داده و استفاده کند. قابلیت سفارشی سازی تمامی بخش‌های اندروید از دیگر مزایایه آن است. بطوری که هر فردی با در دسترس بودن تمامی توابع و کتابخانه‌های اندروید، می‌تواند به راحتی تمامی بخش‌های اندروید را تغییر داده و سیستم عامل جدید X را با نام خود عرضه کند! حال سوال اینجاست که یک سیستم عامل اوپن سورس چه مزایا و نفعی برای گوگل دارد که تا این حد روی این پروژه سرمایه گذاری کرده و خواهد کرد !؟

درباره فلسفه اندروید مطمئنا نمی‌خواهیم به نیت خیر گوگل برای فراهم ساختن بستری عالی به منظور ارایه بهترین امکانات با حداقل هزینه اشاره کنیم. گوگل حتی قبل از عرضه اندروید یکی از بزرگترین کمپانی‌های فعال در زمینه فناوری اطلاعات بود که نفوذ قابل توجهی در بین اکثریت کاربران دنیای مجازی داشت. موتور جستجوی گوگل، سرویس جی‌میل، گوگل مپ، یوتیوب، گوگل بوکس، بلاگر و غیره از ابزارهای قدرتمند گوگل محسوب می‌شوند. چنین ابزارهایی دو جنبه مهم برای هر کمپانی دارند، یکی درآمد زایی و دیگری نفوذ آنها در اطلاعات کاربران! حال چه پلت فرمی بهتر از اسمارت فون برای تحقق این اهداف.

بخش درآمد زایی گوگل از اندروید با سرویس‌های پولی که ابتدا به شکل رایگان عرضه می‌شوند، اما بعد از گذشت مدت زمان تعیین شده‌ای برای استمرار استفاده از آنها باید هزینه‌ای پرداخت شود، قابل توجیه است. از جمله راه‌های درآمد زایی گوگل از اندروید، می‌توان به سرویس‌های پولی مانند گوگل درایو، پلن پولی جیمیل و پلی استور اشاره کرد.

اما علاوه بر درآمد زایی، به مساله اطلاعات و دیتاها میرسیم که شاید از بحث درآمد زایی مستقیم از اندروید برای گوگل مهمتر است. بدون شک همه کاربران دنیای دیجیتال به این مساله که گوگل بزرگترین پایگاه داده از اطلاعات، سلایق، موضوعات مورد جستجوی کاربران و غیره را برای خود فراهم کرده واقفند. برای درک بهتر موضوع، فرض کنید یک کمپانی اطلاعات مورد اشاره‌ای از بیش از یک میلیارد کاربر دارد! ارزش مالی این دیتا غیر قابل تصور است.

روند تکاملی اندروید

در طی این ده ساله گذشته، سیستم عامل محبوب اندروید با فراز و نشیب‌های مختلفی مواجه بوده. اندرویدهای امروزی که در دستان میلیون‌ها کاربر قرار دارد، به لطف بروز رسانی‌های مختلفی به اینجا رسیده است که در ادامه به بررسی مختصر هر یک از این نسخه‌ها می‌پردازیم.

گفتیم که اندروید برای اولین بار با گوشی اچ تی سی دریم در سال 2008 وارد دنیای اسمارت‌فون ها شد. این سیستم عامل نوپا زرق و برق نسخه‌های امروزی خود را نداشت و با ساده‌ترین رابط کاربری امکانات در خور توجهی در حد و اندازه‌های خود ارایه می‌داد. از جمله قابلیت‌های اندروید آلفا می‌توان به امکان سینک کردن سرویس جیمیل با برنامه جیمیل اندروید، برنامه People app و برنامه تقویم اندروید، پشتیبانی از اتصالات وای‌فای و بلوتوث، مدیاپلیر برای پخش فایل‌های رسانه‌ای، پشتیبانی از SMS و MMS و چندین سرویس گوگل و برنامه‌های پیش فرض اشاره کرد. البته گفتنی است که این نسخه قابلیت پشتیبانی از صفحه کلید مجازی را در آن زمان نداشت و برای گوشی‌های کیبورد دار طراحی شده بود. همچنین سیستم نوتیفیکیشن اندروید، قدیمی‌ترین سرویس آن است که حتی در اولین نسخه نیز طراحی شده بود.

اندروید 1.1 (بتا) و اندروید 1.5 (کیک فنجانی)

اندروید 1.1 اولین بروز رسانی برای این سیستم عامل محسوب می‌شود که تنها پس از 4 ماه از عرضه نسخه اولیه اندروید، رونمایی شد. این نسخه قابلیت‌های جدید و نو آورانه‌ای نداشته و فقط به منظور برطرف کردن ایرادات و باگ‌های موجود در نسخه قبلی عرضه شده بود.

اندروید 1.5 با نوآوری‌ها و ویژگی‌های جدیدی همراه بود که از جمله آنها می‌توان موارد زیر را نام برد:

• قابلیت فیلمبرداری
• آپلود فیلم در سایت Youtube
• صفحه کلید مجازی
• اتصال خودکار به دستگاه‌های بلوتوثی
• امکان شخصی سازی هرچه بیشتر با استفاده از ویجت‌ها
• افزوده شدن چند جلوه انیمیشنی جدید در هنگام جابجایی‌ها و عوض کردن پنجره‌ها

اندروید 1.6 (دونات)

بروز رسانی به نسخه 1.6 در تاریخ 15 سپتامبر 2009 انجام شد که با تغییرات جزیی در رابط کاربری و تغییرات چشمگیر در پشت پرده اندروید همراه بود. این تغییرات شامل موارد زیر بودند:

تغییر در رابط کاربری دوربین و ارایه UI یکپارچه برای محیط عکاسی و فیلمبرداری و گالری

• امکان مارک کردن تصاویر و فایل‌ها در گالری
• قابلیت جستجوی محلی
• پشتیبانی از فناوری‌های ارتباطاتی جدید مانند VPN – CDMA/EVDO – 802,1
• پشتیبانی از رزولوشن‌های WVGA برای صفحه نمایش

اندروید 2.0 و 2.1 (نان خامه‌ای)

همانطور که حدس زده می‌شد، اندروید 2.0 با تغییرات اساسی و امیدوار کننده‌ای همراه بود که در 26 اکتبر 2009 عرضه شده بود. در فواصل زمانی کوتاه نسخه‌هایی مانند 2.0.1 و 2.1 نیز عرضه شدند که باگ‌های موجود در نسخه اولیه نان خامه‌ای را برطرف کردند. ویژگی‌های جدید افزوده شده عبارت بودند از:

• بهبود سرعت سخت افزاری
• پشتیبانی از قابلیت چند لمسی (Multi-Touch)
• پشتیانی از رزولوشن‌ها و ابعاد صفحه نمایش‌های متنوع
• تغییرات جزیی در رابط کاربری
• پشتیبانی مرورگر از HTML5
• افزوده شدن امکان پشتیبانی از فلش برای دوربین
• قابلیت زوم دیجیتال برای دوربین
• آپدیت صفحه کلید مجازی
• پشتیبانی از اندروید نسخه 1.2
• قابلیت ارسال فایل‌ها با بلوتوث

اندروید 2.2 (ماست یخ زده)

در این نسخه که در تاریخ 20 می 2010 عرضه شد، تغییراتی در عملکرد سیستم عامل و قسمت‌های رابط کاربری اعمال شد که به شرح زیر می‌باشد:

• افزایش 2 تا 5 برابری سرعت و عملکرد سیستم عامل نسبت به نسخه 2.0
• امکان ارسال دفترچه تلفن از طریق بلوتوث و شماره گیری صوتی
• قابلیت نصب اپلیکیشن‌ها روی حافظه جانبی
• بهبود عملکرد دوربین

اندروید 2.3 (نان زنجبیلی)

این ورژن از اندروید در تاریخ 10 دسامبر 2010 معرفی و عرضه شد که تغییرات اساسی آن مربوط به قسمت ارتباطی سیستم عامل بود. برخی از این تغییرات شامل موارد زیر می‌شوند:

• پشتیبانی از قابلیت تماس اینترنتی (VoIP)
• امکان ساپورت از تکنولوژی NFC
• پشتیبانی از رزولوشن‌های بزرگتر از WVGA
• بهینه سازی رابط کاربری همراه با ساده‌تر کردن و سرعت بخشیدن به آن

اندروید 3.0، 3.1 و 3.2 (کندوی عسل)

این نسخه از اندروید نقطه عطفی در روند تکاملی این سیستم عامل است. بطوری که عرضه این سیستم عامل باعث شد حیطه اندروید از گوشی‌ها به تبلت‌ها نیز کشیده شود. فوریه 2011 آغاز عرضه اندروید 3.0 بود. ویژگی‌های این نسخه عبارتند از:

• از نو طراحی صفحه خانه و محل قرار گیری ویجت‌ها
• جایگزینی دکمه‌های مجازی به جای دکمه‌های فیزیکی
• بهبود قابلیت چند وظیفه‌ای (Multi-Tasking)

اندروید 4.0 (ساندویج بستنی)

بیشترین تغییرات اعمال شده روی اندروید بدون شک نسخه 4.0 می‌باشد که در تاریخ 19 اکتبر برای اولین بار روی گلکسی نکسوس عرضه شد. نکته جالب اینجاست که رابط کاربری اندروید در این نسخه از نو طراحی و بازنگری شد. تغییرات اعمال شده به شرح زیر می‌باشند:

• امکان استفاده از دکمه‌های مجازی به جای دکمه‌های فیزیکی
• بهینه شدن قابلیت drag and drop (کشیدن و انداختن)
• امکانات نرم افزاری جدید مانند قابلیت زوم در تقویم، اسکرین شات گرفتن با نگه داشتن دکمه پاور و دکمه ولوم، نرم افزار جدید برای تلفن و …
• بهبود سیستم تشخیص صدا
• باز کردن صفحه قفل با سیستم تشخیص چهره
• استفاده از فونت جدید “روبوتو”
• مدیریت استفاده یا عدم استفاده برنامه‌ها از اینترنت
• بهبود بخش دوربین، به صفر رساندن تاخیر شاتر و قابلیت زوم حین فیلمبرداری
• نرم افزار ویرایش تصاویر

اندروید 4.1 (آبنبات ژله‌ای)

ورود این نسخه از اندروید به دنیای گجت‌ها در تاریخ 27 ژوئن 2012 در کنفرانس سالانه خبری Google I/O انجام شد. این نسخه که با هدف ارتقای رابط کاربری و برطرف کردن باگ‌ها طراحی شده بود، برای اولین بار روی تبلت نکسوس 7 در تاریخ 13 جولای 2012 وارد بازارهای جهانی شد.

در کنار نسخه 4.1 اندروید، نسخه‌های دیگری نیز با همین نام و با شماره‌های 4.2 و 4.3 عرضه شدند که قابلیت‌هایی همچون عکاسی پانوراما، اتصال وای‌فای Miracast به تلویزیون، استفاده چند کاربره از یک تبلت در این نسخه‌ها به اندروید اضافه شد.

اندروید 4.4 (کیت کت)

این نسخه از اندروید 4، پر تغییرات‌ترین و یکی از پایدارترین نسخه‌های آن می‌باشد که دلیلی بر محبوبیت زیاد آن در بین گوشی‌های اندرویدی می‌باشد. 3 اکتبر 2013 تاریخ معرفی اندروید کیت‌کت بود که به همراه نکسوس 5 رونمایی شدند. نام کیت‌کت از یکی از محصولات معروف کمپانی شکلات سازی نستله گرفته شده که این امر باعث شد توافقی بین این کمپانی و گوگل حاصل شده و هر دو کمپانی تبلیغاتی در جهت منافع مشترکشان داشته باشند.

در این نسخه تغییراتی در رنگ بندی تم اندروید، ویرایش فونت روبوتو و بهینه سازی در مصرف منابع صورا گرفت. همچنین ران تایم آرت نیز در کنار ران تایم دالویک به عنوان جایگزینی برای آن در این نسخه اضافه شد.

اندروید 5.0 (آبنبات چوبی)

این نسخه از اندروید، انقلابی‌ترین تغییرات ظاهری را برای اندروید به ارمغان آورد. سبک جدیدی از طراحی که به طراحی “متریال” معروف است، رابط کاربری را از آیکون‌ها و جلوه‌های سه بعدی به سمت طراحی دو بعدی سوق داد. البته این تغییرات فقط شامل حال رابط کاربری نبوده و بخش‌های زیادی از جمله میزان مصرف منابع و کامپایلرها را نیز پوشش می‌دهد. ران تایم Art که به شکل اختیاری به اندروید کیت‌کت اضافه شده بود، در این نسخه کاملا جایگزین ران تایم Dalvik شده است. سایر تغییرات کلیدی اندروید آبنبات چوبی عبارتند از:

• پشتیبانی از پردازنده‌های 64 بیتی
• اضافه کردن حالت میهمان
• حالت ذخیره انرژی
• ایمن سازی اطلاعات با تدابیر مختلف مانند انکریپت کردن حافظه
• طراحی زیبا و جدید صفحه نوتیفیکیشن و قفل
• کیبرد کاملا جدید و متفاوت
• اضافه شدن حالت Interruptions

اندروید 5.1 (آبنبات چوبی)

این نسخه هم همانند نسخه‌های 1.1، 2.1، 3.1، 4.1 با هدف اصلی رفع باگ‌های نسخه قبلی خود و ارتقاهای جزیی عرضه شده است. البته گفتنی است که این نسخه نیز مانند نسخه‌های قبلی برای اولین بار روی محصولات نکسوس معرفی و عرضه شد. امکانات اضافه شده و تغییرات اعمال شده به شرح زیر می‌باشد:

• تغییرات جزیی در صفحه نوتیفیکیشن‌ها و اضافه شده گزینه تنظیمات سریع
• اضافه شدن حالت اسکرین پینینگ
• پشتیبانی از دو سیم کارت
• بهبود کیفیت صدای هنگام مکالمه

اندروید 6.0 (پف نبات)

نسخه بعدی اندروید که با نام اندروید Marshmallow منتشر خواهد شد، چندی پیش بطور رسمی از طرف گوگل نام گذاری شد. اطلاعات کاملی درباره این نسخه هنوز در دسترس نیست، اما برخی قابلیت‌ها از طرف گوگل تصدیق شده‌اند. از جمله این امکانات پشتیبانی از پورت‌های microUSB نوع C و پشتیبانی پیش فرض از سنسورهای اثر انگشت می‌باشند.

آمار و ارقام مربوط به اندروید

موسسه‌ها و سایت‌های آماری فراوانی وجود دارد که به بررسی سهم انواع سیستم عامل‌های گجت‌ها می‌پردازند. در این بین IDC (کمپانی بین المللی داده و اطلاعات) یکی از معتبرترین منابع موجود در این زمینه می‌باشد.

طبق آمار منتشر شده در این زمینه، دو سیستم عامل اندروید و iOS در سال 2014، سهمی برابر با 96.3% از بازار کل اسمارت‌فون ها را در دست دارند. اما آنچه که مسلم است، سهم اندروید در این بین از iOS نیز بیشتر است. تعداد گوشی‌های اندرویدی به فروش رسیده در سال گذشته برابر با یک میلیارد و پنجاه و نه میلیون بوده و در مورد iOS این میزان برابر با 192.7 میلیون می‌باشد. اما نقطه جالب، میزان رشد فروش گوشی‌های اندرویدی نسبت به سال 2013 است. در سال 2013 تعداد 802 میلیون گوشی اندرویدی به فروش رسیده بود که با این اوصاف، به رشد 32 درصدی فروش اسمارت‌فون های اندرویدی پی می‌بریم. آمار دقیق منتشر شده از این شرکت به شکل زیر می‌باشد.

سهم اندروید آبنبات چوبی

موضوع به روز رسانی گوشی‌های اندرویدی همواره یکی از دغدغه‌های مطرح شده توسط کاربران و یکی از ایرادات وارده به این سیستم عامل می‌باشد. اما در این بین کاربران علاقه‌مند به دنیای تکنولوژی به هر شکلی که شده سعی در آپدیت دستگاه‌های خود به آخررین به روز رسانی ارایه شده از طرف گوگل دارند.

طبق آخرین گزارش‌های منتشر شده در اواسط 2015، سهم اندروید آبنبات چوبی برابر با 15.5% و نسخه 5.1 برابر با 2.6% می‌باشد. بدین شکل در مجموع اندروید آبنبات چوبی روی 18.1% از گجت‌های اندرویدی نصب شده است. بیشترین سهم در این بین، متعلق به اندروید کیت‌کت 4.4 می‌باشد که با سهم 39.3% در صدر جدول قرار دارد. جایگاه دوم متعلق به اندروید آبنبات ژله‌ای با سهم 33.6% می‌باشد. بعد از نسخه آبنبات چوبی که در رتبه سوم جای دارد، اندروید 2.3 با سهم 4.6% در جایگاه بعدی قرار گرفته است. در ته جدول نیز سایر نسخه‌های این سیستم عامل قرار دارند.